Ζωγραφιές στα Ταβάνια - Αιτωλικό

               Στις δεκαετίες του ΄20 και του ΄30 παρατηρείται μια έξαρση στη ζωγραφική ταβανιών που όμως έσβησε γρήγορα στη περίοδο της κατοχής και έκτοτε δεν ανέκαμψε. Ζωγραφιές, πότε απλές και πότε πλούσιες σε σχήματα και χρώματα στόλιζαν του χώρους των σπιτιών και τους έδιναν μια ιδιόμορφη γοητεία.

              Δύο είναι τα αξιολογότερα σπίτια του Αιτωλικού που σώζονται ακόμη, αυτό του Βάλβη (σήμερα ιδιοκτησία Α.Κακαγιώτη) και του Ροδόπουλου. Το πρώτο κτίστηκε στα μέσα του 18ου αι. και το δεύτερο του 1935. Υπάρχουν κάποια ακόμη με απλές ζωγραφιές εποχής αλλά και κάποια που δεν άντεξαν στο χρόνο, όπως αυτό του Μπούρου (Μπουρέικα) στην Εθνάρχου Μακαρίου, που όπως λέγεται ότι περιείχε περίφημες παραστάσεις.

                

              Οι τεχνίτες δεν ήταν ντόπιοι. Στου Ροδόπουλου για παράδειγμα, οι παλιοί θυμούνται τον μαστροσπύρο τον Ιταλό (μαρτυρία του Κώστα Παρασκευά). Τους έφερναν συνήθως οι έμποροι που είχαν συναλλαγες με την Πάτρα τα νησιά του Ιονίου και την Ιταλία.

               

               Το επάγγελμά τους ήταν δύσκολο και απαιτούσε τεχνικές γνώσεις φαντασία και εμπειρία. Περνούσε από γεννιά σε γεννιά με απόλυτη μυστικότητα. Δούλευαν αρχικά στο δάπεδο τα σχήματα πάνω σε χαρτιά κι έπειτα σε χαρτόνι. Φτιάχναν σχέδια και τα δίπλωναν για να δημιουργήσουν συμμετρίες. Στο ταβάνι το σχέδιο μεταφερόταν σαν στάμπα (στενσιλ) που την ορθογωνίωναν με νήματα. Έπειτα ακολουθούσε η επεξεργασία.

                  Τα ζωγραφιστά ταβάνια δεν ήταν χαρακτηριστικό μόνο των αρχοντόσπιτων αλλά τα συναντάμε και σε λαϊκά σπίτια. Μπορεί κανείς όμως να διακρίνει στα μεν πρώτα περίτεχνα ταβάνια με επιμονή στις λεπτομέρειες και τα χρώματα σε όλη την επιφάνεια του ταβανιού, ενώ στα δεύτερα , διακοσμούσαν την περίμετρο και την ροζέτα στο κέντρο.

                Σημαντικό στην τέχνη αυτή είναι συντήρηση. Οι Σεισμοί και οι ρωγμές η βρωμιά και η υγρασία έκαναν απαραίτητη την συχνή παρουσία του τεχνίτη για την επισκευή. Η παρακμή ήταν αναπόφευκτη. Με τον καιρό και τις απαιτήσεις έγινε οικονομικά ασύμφορη. Επιπλέον οι τάσεις τις αρχιτεκτονικής με το κίνημα του μοντέρνου συρρίκνωσε πολλά επαγγέλματα μαζί κι αυτό. Οι μορφές μέσα κι έξω απ το κτίριο απλουστεύτηκαν. Τα ψηλά ταβάνια έγιναν χαμηλά και αναπόφευκτα δε υπήρχε δυνατότητα να              “απολαύσεις” τα έργα.

               

           Οι φώτο είναι τραβηγμένες στο σπίτι του Βάλβη που βρίσκεται στη βόρεια    πλευρά της νησίδας του Αιτωλικού (περιμετρική). Εδώ οι σημερινοί ιδιοκτήτες με δική τους  πρωτοβουλία αλλά και σεβασμό στη τέχνη και τους μαστόρους που την έκαναν,  συντήρησαν και ανέδειξαν τις ζωγραφιές που αντιστάθηκαν στο χρόνο.

           

Χαρακτηρισμός Διατηρηταίου - Ένα ακόμη "κόσμημα" προς τη σωτηρία

Με απόφαση του υπουργείου πολιτισμού ( ΥΠΠΟΤ/Δ.Ν.Σ.Α.Κ./19013/272/2-04-2012) που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 125/Α.Α.Π./18-04-2012 χαρακτηρίστηκε ως μνημείο νεότερης ιστορίας το κτήριο στην οδό Eπ. Μπέλια 4 στο Αιτωλικό φερόμενης ιδιοκτησίας Αριστέας Γιανούλη....

Πρόκειται για το γνωστό διώροφο - θεατό από την περιμετρική οδό – που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του Νησιού με τις τοξωτές πόρτες στο ισόγειο.

Σκεπάζεται με τετράρριχτη κεραμοσκεπή από βυζαντινά κεραμιδιά . Έχει έντονο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και ακολουθεί τις αρχές του νεοκλασικισμού με απόλυτη συμμετρία στις όψεις.

Ένα πέτρινο περιμετρικό γείσο διαχωρίζει τους δύο ορόφους.

Εχει εμφανείς τους γωνιακούς πεσσούς από λαξευτή πέτρα.  

Οι φέροντες τοίχοι είναι πέτρινοι και στους δύο ορόφους με κανονικές η ατελείς ξυλοδεσιές φτιαγμένες με ακατέργαστα ξύλα σε διάφορα ύψη.

Τα τόξα των ανοιγμάτων του ισογείου δηλώνουν ενετικές επιρροές.

 Οι εσωτερικοί τοίχοι είναι από τσατμά.

Οι εξώστες, ένας ανατολικά στην κύρια όψη και ένας στα βόρεια, είναι από μάρμαρο (δάπεδα και φουρούσια) και έχουν περίτεχνα σιδερένια κιγκλιδώματα.

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (όπως αναφέρεται στην παραπάνω απόφαση) για οποιεσδήποτε επεμβάσεις πάνω στο κτίριο, χρειάζεται έγκριση από την αρμόδια διεύθυνση Νεότερης και Σύγχρονης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Απαγορεύεται επίσης οποιαδήποτε Δημοτική ή ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα πλησίον αυτού χωρίς την σύμφωνη γνώμη των αρμοδίων, και τέλος εμπίπτει στα προνόμια των διατηρητέων όπως ισχύουν αυτά σε όλη τη χώρα.

Σύντομο Ιστορικό

Το κτίριο φαίνεται να κτίστηκε το 1868 και ανήκε στον Αθανάσιο Τσιμπουράκη. Η ημερομηνία είναι χαραγμένη στο πέτρινο κλειδί του τόξου της κύριας εισόδου μαζί με αρχικά Ζ και Κ.  

Ο Α.Τσιμπουράκης προερχόμενος από οικογένεια Κοτζαμπάσιδων (Πρόεδροι Δημογέροντες) απ την Σταμνά¹ Αιτωλοακαρνανίας διατέλεσε κι ίδιος Δήμαρχος για μακρά περίοδο μετά το 1835.  Η Σταμνά την εποχή εκείνη ήταν η έδρα του διευρυμένου Δήμου Ωλενείας².

Μεγαλοκτηματίας, με περιοχές που ακόμη και σήμερα φέρουν την επωνυμία του έχοντας υπό έλεγχο (ιδιοκτησία)  το παλαιό επίνειο του Δήμου στη  θέση παραλία Σταμνάς έστρεψε την προσοχή του στο Αιτωλικό. Η οπτική επαφή στο επίνειο, το φυσικό λιμάνι που υπήρχε γύρο από το οικόπεδο, οι εμπορικές συναλλαγές και η θέα προς την γενέτειρα φαίνονται να ήταν οι λόγοι επιλογής του συγκεκριμένου σημείου για την ανέγερση του κτιρίου.

Το ισόγειο διαμορφώνεται σε αποθήκες και βοηθητικούς χώρους και ο όροφος σε κατοικία. Εκτεταμένα μπαλκόνια συμπληρώνουν την κατασκευή. από ανατολικά και βόρεια για απόλυτο έλεγχο του λιμανιού.

Το 1899 έρχεται ο θάνατός του και η ιδιοκτησία περιέχεται στα έξι παιδιά του.

Το 1908 όλοι οι κληρονόμοι μεταβιβάζουν το ακίνητο (προικοσύμφωνο) στην αδελφή Θεοδώρα και στο τότε σύζυγο της Κώστα Σταράμο Ιατρό.

Για μισό αιώνα το κτίριο γίνεται κατοικία του ζεύγους και καθιερώνεται σαν «Σταραμέικο».

Το 1957 με διαθήκη η Θεοδώρα Τσιμπουράκη το μεταβιβάζει στην αδελφή της Ιουλία σύζυγο Ζαρκαλή.

Το 1973 πωλείται στην σημερινή Ιδιοκτήτρια Αριστέα Γιαννούλη.  

1. Σταμνά : Κεφαλοχώρι με 1290 κατοίκους,  κτισμένο σε λόφο (168 μ. υψ.) στο Βόρειο άκρο της λιμνοθάλασσας. Αιτωλικού Μεσολογγίου.  Αποτέλεσε έδρα του Δήμου Ωλενείας.  Στη συνέχεια έγινε δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Αιτωλικού, και σήμερα του Δήμου Ι.Π.Μεσολογγίου   

2. Δήμος Ωλενείας. :  Την περίοδο από το 1835 έως το 1912  ήταν  ένας απ τους πέντε δήμους της Αιτωλοακαρνανίας. Σ αυτόν υπαγόταν ο Αγιος Ηλίας το Χρυσοβέργι  το Αγγελόκαστρο η Λυσιμαχεία και αργότερα η Μάστρου και η Γουριά.

3. Αιτωλικό : Κωμόπολη της Αιτωλοακαρνανίας, (Επαρχία Μεσολογγίου, δέκα χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Μεσολογγίου), έδρα του ομώνυμου Δήμου ως το 2010 και σήμερα δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Ι.Π. Μεσολογγίου. Η πόλη του Αιτωλικού είναι ανεπτυγμένη σ’ ένα μικρό νησάκι άλλοτε εμπορικό κέντρο του Νομού στο μέσον περίπου της λιμνοθάλασσας Αιτωλικού-Μεσολογγίου.

4. Κωνσταντίνος Σταράμος : Γεννήθηκε το 1872 στο Αιτωλικό όπου έζησε και εργάστηκε. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή Αθηνών και πήρε την ειδικότητα χειρούργου και μαιευτήρα (1899). Διατέλεσε Πρόεδρος του Αιτωλικού  τις περιόδους του  1915-1928 , 1930- 1933, 1938-1940 και Δήμαρχος το 1946-1955.  Πέθανε το 1960.

Παραδοσιακό πλακάκι τσιμέντου

Το Δάπεδο ήταν καταπονημένο. Τα πλακάκια των 20Χ20εκ. τοποθετημένα πάνω στο ξύλινο πάτωμα αποτελούσαν τους δύο διαδρόμους του νεοκλασικού. Το 1/3 απ αυτά ήταν κατεστραμμένα. Το γηρασμένο από την εποχή του '30 συγκολλητικό υπόστρωμα από ασβεστοκονίαμα και η ελαστικότητα του ξύλου δεν ήταν ικανά να τα συγκρατήσουν σταθερά εδώ και πολύ καιρό. Η πολλαπλές ρηγματώσεις οι αποκολλήσεις από την καταπόνηση που είχαν δεχθεί τα έφεραν ατη σημερινή κατάσταση. Οι αλφαδιές του δαπάδου είχαν παρεκκλίνει...

Ο καθαρισμός

Η αποξήλωση και επανατοποθέτησή τους ήταν αναπόφευκτη.

Αφού αφαιρέθηκαν προσεκτικά ένα προς ένα, απομακρύνθηκαν όλα τα σαθρά του συγκολλητικού που είχαν απομείνει και απογυμνώθηκε η επιφάνεια μέχρι τις σανίδες του παλιού πατώματος.

Προετοιμασία υποστρώματος

Έγινε επιμελημένη διάστρωση ενισχυμένου τσιμέντου αναμεμειγμένου με άμμο σπαστήρος και ίνες γυαλιού πάνω σε μεταλλικό πλέγμα και οπλισμό στα πλάγια. Τηρήθηκαν οι αλφαδιές και λειάνθηκε η επιφάνεια έτοιμη πλέον να δεχθεί τα πλακίδια. Από δώ και πέρα ξεκίνησε η περιπέτεια της επανατοποθέτησης η οποία και έγινε τέσσερις φάσης.

Μεταλλικά καλούπια

Πρώτη φάση: καθαρισμός και επιμέτρηση κατεστραμμένων.

Δεύτερη φάση Αναζήτηση των δύο τύπων πλακιδίου (του κυρίως και της μπορντούρας).

Τρίτη φάση: σχεδιασμός και κατασκευή καλουπιού.

Τέταρτη φάση: Παραγωγή

Στην πρώτη φάση παρόλο τον επιμελή καθαρισμό δυστυχώς υπήρχαν 10% επιπλέον απώλειες πλακιδίων.

Στην τρίτη φάση χρειάστηκε να γίνουν εργασίες (ευτυχώς) μόνο για το κυρίως πλακάκι (70 τεμ η 3 τ.μ.) και όχι για περιμετρική μπορντούρα ( 7 τεμ ). Το σ΄χδιο του καλουπιού της μπορντούρας βρέθηκε στο εργαστήριο όπου έγινε τελικά η αναπαραγωγή.

Ο σχεδιασμός

Το κόστος του πλακιδίου κυμαίνεται από 40 ως και 75 ευρώ το τ.μ. Ανάλογα με την δυσκολία, το μέγεθος της παραγγελίας, τον αριθμό των χρωμάτων αλλά και το εργαστήριο. Για τους συναδέλφους προτείνω να προσανατολιστούν στη Θεσσαλονίκη και να αναζητήσουν τον Ιωσήφ Μπουένο (καταπληκτικός). Όσο για το κόστος του καλουπιού (χειροποίητο) αυτό κυμαίνεται από 300 ως και 700 ευρώ ανάλογα με την δυσκολία και το είδος του μέταλλου που θα χρησιμοποιηθεί. Η τιμή αυτή δεν φαίνεται να ενοχλεί όταν έχουμε να κάνουμε με ένα δάπεδο 100 τ. μ. αλλά είναι υπολογίσιμη και ασύμφορη πολλές φορές όταν πρόκειται για λίγα μόνο τετραγωνικά μέτρα, πόσο μάλλον για 5- 10 τεμάχια.

Στην δικιά μας περίπτωση πάντως το καλούπι κατασκευάστηκε με προσωπική εργασία σε ένα γειτονικό εργαστήριο στο Αιτωλικό, με μηδέν κόστος και 6-7 ώρες εργασίας. Η ικανοποίηση ήταν μεγάλη, ιδιαίτερα όταν αυτό έφτασε στον Ιωσήφ κι εκείνος έκπληκτος αφού μας συνεχάρη άρχισε να παράγει τα πρώτα πλακίδια...

Η διάστρωση

Η τοποθέτηση ήταν εύκολη. Χρησιμοποιήθηκαν παλιά και νέα διάσπαρτα αφού στο σχήμα και στο χρώμα δεν υπήρχε καμιά απολύτως διαφορά! Στο ήδη λείο υπόστρωμα χρησιμοποιήθηκε παχύρρευστη κόλλα πλακιδίων όπως ακριβώς γίνεται και με τα συνηθισμένα πλακάκια δαπέδου χωρίς σταυρούς αρμών και την επόμενη μέρα αφού στερέωσαν καλά, έγινε το στοκάρισμα χρησιμοποιώντας σπάτουλα για το γέμισμα.

Το Ιστορικό των πλακιδίων

Μετά την ανακάλυψη του τσιμέντου στα τέλη του 19ου και την εξέλιξη στις υδραυλικές πρέσες , τα πλακίδια τσιμέντου, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, παραγόταν χωρίς την χρήση του πηλού και φούρνου όπως τα κεραμικά. Το πλακίδιο τσιμέντου εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στο νότιο τμήμα της Γαλλίας. Πολλές πηγές αναφέρουν ότι η πρώτη παραγωγή έγιναν κοντά στο πρώτο της εργοστάσιο τσιμέντου Portland της χώρας. Στις αρχές του 20ου αι. , τα πλακίδια ήταν πολύ δημοφιλή στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες και θεωρήθηκαν high-end δαπέδου. Χρησιμοποιήθηκε σε χιλιάδες δημόσια κτίρια και παλάτια. Η δημοτικότητά τους άρχισε να φθίνει στις ΗΠΑ κάποια στιγμή μεταξύ του 1920 και του '30, το ίδιο και στην Ευρώπη και μόλις άρχισε να κάνει επιστροφή στη δεκαετία του '90.

Η κατασκευή τους

Τα πλακάκια τσιμέντου γίνονται με το χέρι, ένα κάθε φορά χρησιμοποιώντας ένα μεταλλικό καλούπι, χρωστικές ουσίες, τσιμέντο και λεπτόκοκκα αδρανή υλικά με χειροκίνητη ή υδραυλική πρέσα. Δεν υπάρχει βερνίκι και δεν χρησιμοποιείται φούρνος όπως στα κεραμικά. Τα πλακάκια τσιμέντου στεγνώνουν από την υγρασία τους φυσικά -όπως ακριβώς το κοινό τσιμέντο. Το μεταλικό καλούπι , που περιέχει το επιθυμητό μοτίβο είναι χειροποίητο. Το χρώμα που χρησιμοποιείται είναι ένα μείγμα υψηλής ποιότητας λευκό τσιμέντο Portland, μαρμαρόσκονη, ψιλή άμμο, και φυσική ορυκτή χρωστική ουσία. Τα χειροποίητα πλακάκια τσιμέντου είναι το καθένα απ αυτά μοναδικά έχουν μικρές ατέλειες στη διάρκεια της κατασκευής τους, που τους δίνουν το χαρακτήρα και βάθος. Υπάρχουν πολλοί κατασκευαστές πλακιδίων τσιμέντου παγκοσμίως, με εξαίρεση τις ΗΠΑ.

το μεταλλικό καλούπι

Στην Ελλάδα δυστυχώς έχουν μείνει δυό τρία εργαστήρια στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη, ενω μέχρι την δεκαετία του ΄50 τόσα είχε μόνο η γετονική μας Πάτρα . Ασχολούνται κυρίως με αποκαταστάσεις διατηρητέων σπάνια με νέα κτίρια.

Σε γενικές γραμμές, η κύρια διαφορά μεταξύ των κατασκευαστών είναι η πρέσα δηλ η υδραυλική μέθοδος που χρησιμοποιείται στην παραγωγή. Πολλές μικρές εταιρείες που απασχολούν ένα η περισσότερα χειροκίνητα υδραυλικά πιεστήρια στη διαδικασία. Η ποιότητα αυτών των πλακιδίων διαφέρει λόγω διαφορετικής πίεσης, η οποία επηρεάζει τα στρώματα τσιμέντου και την προσάρτηση των στρώμα χρωστικής ουσίας.

Μεγαλύτερες, σύγχρονες κατασκευαστές χρησιμοποιούν ηλεκτροκίνητες υδραυλικές πρέσες που παράγουν ένα σταθερό αλλά και υψηλής ποιότητας προϊόν. Η υψηλότερη πίεση (1.500 PSI η 100 bar) επιτρέπει σε παχύτερο στρώμα χρωστικής να είναι ενσωματωμένο στο στρώμα του τσιμέντου, η οποία κάνει το πλακίδιο με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Το στρώμα χρωστικής συνιστάται να είναι 3-4 mm. Μια άλλη διαφορά σε κατασκευαστές είναι το περιεχόμενο των χρησιμοποιούμενων χρωστικών ουσιών . Υψηλής ποιότητας παραγωγοί χρησιμοποιούν χρωστικές με βάση τα ορυκτά. Τα άλλα εξασθενίζουν με την ηλικία και έχουν μια κάποια φυσιολογική φθορά.

Ένα άλλο ζήτημα είναι το στέγνωμα. Τα πλακάκια θα πρέπει να εντελώς στεγνά πριν από την εγκατάσταση. 2-4 εβδομάδες αρκούν ανάλογα εποχή.

Τα στρώματα

Πρώτο στρώμα:

Το στρώμα ή το πρόσωπο των πλακιδίων είναι ένα μείγμα ιδιαίτερα ανθεκτικού άσπρου τσιμέντου του Πόρτλαντ, κονιοποιημένων άσπρων μαρμάρων (μαρμαρόσκονη) και φυσικών χρωστικών ουσιών. Η αντοχή, το χρώμα και η φωτεινότητα στηρίζονται στην ποιότητα αυτού του στρώματος. Το αποτέλεσμα δίνει στο προϊόν μια φυσική επιφάνεια και μπορεί να γυαλιστεί και να βερνικωθεί.

Δεύτερο στρώμα:

Είναι ένα κονίαμα φτιαγμένο από λεπτή άμμο και υψηλής αντοχής τσιμέντο. Για την κατασκευή , αυτό το κονίαμα εφαρμόζεται ως βάση και ενισχύει το πρώτο στρώμα, και

παρέχει τη δυνατότητα να αντισταθεί στα φορτία συμπίεσης.

Τρίτο στρώμα:

Είναι ένα πορώδες μείγμα με το απαραίτητο πάχος με τσιμεντο και χονδρή άμμο για τη περισσότερο δύναμη σε θραύση πριν και μετά από την εγκατάσταση.

Ένα καλό πλακάκι πρέπει να είναι συμπαγές & αδιάβροχο, πράγμα το οποίο γίνεται με τη χρησιμοποίηση του μίγματος αυτού πλούσιων σε υψηλής ποιότητας τσιμέντο, που ολοκληρώνεται μηχανικά (πρεσάρεται) και κάτω από ψηλή πίεση.

Αισθήσεις στο Αρχιτεκτονικό έργο - Κωτσιόπουλος

Θεσσαλονίκη 1984

Βρισκόμαστε τότε στο τέταρτο έτος της Αρχιτεκτονικής. Μπροστά μας μαθήματα επιλογής κι ένα απ αυτά του καθηγητή Κωτσιόπουλου. Νέος τότε δίδασκε αρχιτεκτονικό σχεδιασμό . Το προσωπικό έργο εκτός σχολής δεν το γνωρίζαμε, αλλά μπορούσε κανείς να καταλάβει περί τίνος επρόκειτο μέσα από τις εργασίες των φοιτητών που είχαν επιλέξει το μάθημα του. Μακέτες από διπλωματικές και διάφορες εργασίες δήλωναν πλήρη ελευθερία στις απεριόριστες δυνατότητες των φοιτητών, χωρίς όρια στη επιλογή των υλικά κατασκευής, με δυναμικές καμπύλες και οξείες γωνίες στη σχεδίαση, παιχνίδια με τους όγκους και χρώματα ωραία έντονα ελληνικά χρώματα.  

Τα μέχρι εκείνη τη στιγμή δεδομένα (ίσως να παραμένουν και σήμερα) στη πολυτεχνική σχολή ήταν μια περίεργη εμμονή στο ψυχρό μοντέρνο. Θεοί ο LeCorbusier ο Frank LIoyd Wright και οι Έλληνες πρωτοπόροι του 30! Oποιαδήποτε άλλη τάση θεωρείτο ιεροσυλία. Ειρωνεία για το μεταμοντέρνο, ούτε συζήτηση για  Deconstaction και άλλλες τάσεις - κινήματα που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή στο κόσμο. Η δική του άποψη όπως αποτυπωνόταν μέσα από τις εργασίες του μαθήματος μπορεί να μην μπορούσε να την κατατάξεις κάπου είχε πάντως κάτι καινούργιο χωρίς κλισέ.  Σαν να γεννιηθηκε μέσα στην Αρχιτεκτονική σχολή Θεσσαλονίκης μια νέα η σχολή του Κωτσιόπουλου. Εντυπωσιακές προσεγγίσεις που τρόμαζαν αλλά ενθουσίαζαν ταυτόχρονα και που εν πάση περιπτώσει διέγειραν τις αισθήσεις.  

Δυστυχώς για κάποιους λόγους τότε δεν έτυχε να έχω την εμπειρία του μαθήματος του κι έτσι προσπεράστηκε αλλά ποτέ δεν λησμονήθηκε. Οι μορφές οι συνθέσεις και οι πειραματισμοί του ερχόταν σαν οπτασία μπροστά μου μέσα από πολλά project πέντε χρόνια αργότερα όταν βρέθηκα για περαιτέρω σπουδές στην Bartlett του UCL.

Αθηνα 2012

Λίγες μέρες πριν, στο Μουσείο Μπενάκη (Φώτο),  εκείνος και οι συνεργάτες του παρουσίασαν την δουλειά του Γραφείου τα τελευταία τριάντα χρόνια. Πολλά μικρά και μεγάλα έργα, όλα αξιόλογα μαρτυρούσαν την συνεχή του δημιουργικότητα του στο χώρο της Αρχιτεκτονικής. Ένα μόνο με ενόχλησε καθώς περιεργαζόμουν τα σχέδια και τις μακέτες, ότι διαπίστωσα πράγματι ότι «άλλαξαν τα ιδιώματα» κι εκείνες οι τάσεις του ‘80 κατέρρευσαν δηλώνοντας σχεδόν πλήρη υποταγή στις αρχές του μοντέρνου.

To μοντέρνο κίνημα στην αρχιτεκτονική μπορεί να ενσωματώνει (ευτυχώς) τις νέες απαιτήσεις για ενεργειακό σχεδιασμό και τη βιοκλιματική συμπεριφορά των κτιρίων είναι όμως εκείνο που μπορεί να διεγείρει τις αισθήσεις;      

Η γοητεία των «γερασμένων» αντικειμένων.

Οι πίνακες του Σ. Σόρογκα κρύβουν –σαφώς- αισιοδοξία κι ελπίδα, παρόλο που τα αντικείμενα που απεικονίζονται βρίσκονται σε κατάσταση αποσύνθεσης. Μας προτρέπει να κοιτάξουμε με άλλη ματιά την όλη διαδικασία.

Λάτρης της βυζαντινής αγιογραφίας  του άπλετου φωτός,  εκείνου που δεν έρχεται από μια πηγή αλλά από παντού,  λες και όλο το σύμπαν γύρω εκπέμπει ομοιόμορφα απέραντο λευκό, δίνει στα έργα την ιδιαιτερότητα που τα διακρίνει. Αν και θα περίμενε κανείς κάτι περισσότερο για την σχέση με το Θείο, εκείνος αρκείται μόνο (προς το παρόν;) σ αυτό τον κοινό παρονομαστή.

Τα έργα μεγάλων διαστάσεων είναι πράγματι άψογα κρύβοντας μια ανεπαίσθητη αρχιτεκτονική μάτια. Χρωματικά παιχνίδια δεν υπάρχουν.  Καταφέρνει άριστα να αποδώσει το θέμα, με λευκό ακρυλικό και κάρβουνο, χωρίς πολλές φορές τη χρήση της προοπτικής και των σημείων φυγής. Τα αποτυπώνει  με ευγένεια και σεβασμό. Κοιτώντας τα αισθάνεσαι να αιωρείσαι  μεταξύ πραγματικού και μεταφυσικού.

Εκείνος σημειώνει:

«Σέβομαι την πίστη των άλλων. Η αποιέρωση των πάντων πιστεύω ότι συνέτεινε στην απουσία σεβασµού και στις σχέσεις των ανθρώπων, όπως προς τον δάσκαλο, τον ηλικιωµένο, τον ιερέα, τα σύµβολα της πατρίδας, προς το ψωµί που κάποτε, αν έπεφτε κάτω, το φιλούσαµε σηκώνοντάς το».

Η έκθεση «Σόρογκας 50 χρόνια ζωγραφική», φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη και θα διαρκέσει ως τις 19 Φεβρουαρίου. Βρεθήκαμε εκεί την περασμένη Κυριακή και «φορτώσαμε»  δύναμη...