Παραδοσιακό πλακάκι τσιμέντου

Το Δάπεδο ήταν καταπονημένο. Τα πλακάκια των 20Χ20εκ. τοποθετημένα πάνω στο ξύλινο πάτωμα αποτελούσαν τους δύο διαδρόμους του νεοκλασικού. Το 1/3 απ αυτά ήταν κατεστραμμένα. Το γηρασμένο από την εποχή του '30 συγκολλητικό υπόστρωμα από ασβεστοκονίαμα και η ελαστικότητα του ξύλου δεν ήταν ικανά να τα συγκρατήσουν σταθερά εδώ και πολύ καιρό. Η πολλαπλές ρηγματώσεις οι αποκολλήσεις από την καταπόνηση που είχαν δεχθεί τα έφεραν ατη σημερινή κατάσταση. Οι αλφαδιές του δαπάδου είχαν παρεκκλίνει...

Ο καθαρισμός

Η αποξήλωση και επανατοποθέτησή τους ήταν αναπόφευκτη.

Αφού αφαιρέθηκαν προσεκτικά ένα προς ένα, απομακρύνθηκαν όλα τα σαθρά του συγκολλητικού που είχαν απομείνει και απογυμνώθηκε η επιφάνεια μέχρι τις σανίδες του παλιού πατώματος.

Προετοιμασία υποστρώματος

Έγινε επιμελημένη διάστρωση ενισχυμένου τσιμέντου αναμεμειγμένου με άμμο σπαστήρος και ίνες γυαλιού πάνω σε μεταλλικό πλέγμα και οπλισμό στα πλάγια. Τηρήθηκαν οι αλφαδιές και λειάνθηκε η επιφάνεια έτοιμη πλέον να δεχθεί τα πλακίδια. Από δώ και πέρα ξεκίνησε η περιπέτεια της επανατοποθέτησης η οποία και έγινε τέσσερις φάσης.

Μεταλλικά καλούπια

Πρώτη φάση: καθαρισμός και επιμέτρηση κατεστραμμένων.

Δεύτερη φάση Αναζήτηση των δύο τύπων πλακιδίου (του κυρίως και της μπορντούρας).

Τρίτη φάση: σχεδιασμός και κατασκευή καλουπιού.

Τέταρτη φάση: Παραγωγή

Στην πρώτη φάση παρόλο τον επιμελή καθαρισμό δυστυχώς υπήρχαν 10% επιπλέον απώλειες πλακιδίων.

Στην τρίτη φάση χρειάστηκε να γίνουν εργασίες (ευτυχώς) μόνο για το κυρίως πλακάκι (70 τεμ η 3 τ.μ.) και όχι για περιμετρική μπορντούρα ( 7 τεμ ). Το σ΄χδιο του καλουπιού της μπορντούρας βρέθηκε στο εργαστήριο όπου έγινε τελικά η αναπαραγωγή.

Ο σχεδιασμός

Το κόστος του πλακιδίου κυμαίνεται από 40 ως και 75 ευρώ το τ.μ. Ανάλογα με την δυσκολία, το μέγεθος της παραγγελίας, τον αριθμό των χρωμάτων αλλά και το εργαστήριο. Για τους συναδέλφους προτείνω να προσανατολιστούν στη Θεσσαλονίκη και να αναζητήσουν τον Ιωσήφ Μπουένο (καταπληκτικός). Όσο για το κόστος του καλουπιού (χειροποίητο) αυτό κυμαίνεται από 300 ως και 700 ευρώ ανάλογα με την δυσκολία και το είδος του μέταλλου που θα χρησιμοποιηθεί. Η τιμή αυτή δεν φαίνεται να ενοχλεί όταν έχουμε να κάνουμε με ένα δάπεδο 100 τ. μ. αλλά είναι υπολογίσιμη και ασύμφορη πολλές φορές όταν πρόκειται για λίγα μόνο τετραγωνικά μέτρα, πόσο μάλλον για 5- 10 τεμάχια.

Στην δικιά μας περίπτωση πάντως το καλούπι κατασκευάστηκε με προσωπική εργασία σε ένα γειτονικό εργαστήριο στο Αιτωλικό, με μηδέν κόστος και 6-7 ώρες εργασίας. Η ικανοποίηση ήταν μεγάλη, ιδιαίτερα όταν αυτό έφτασε στον Ιωσήφ κι εκείνος έκπληκτος αφού μας συνεχάρη άρχισε να παράγει τα πρώτα πλακίδια...

Η διάστρωση

Η τοποθέτηση ήταν εύκολη. Χρησιμοποιήθηκαν παλιά και νέα διάσπαρτα αφού στο σχήμα και στο χρώμα δεν υπήρχε καμιά απολύτως διαφορά! Στο ήδη λείο υπόστρωμα χρησιμοποιήθηκε παχύρρευστη κόλλα πλακιδίων όπως ακριβώς γίνεται και με τα συνηθισμένα πλακάκια δαπέδου χωρίς σταυρούς αρμών και την επόμενη μέρα αφού στερέωσαν καλά, έγινε το στοκάρισμα χρησιμοποιώντας σπάτουλα για το γέμισμα.

Το Ιστορικό των πλακιδίων

Μετά την ανακάλυψη του τσιμέντου στα τέλη του 19ου και την εξέλιξη στις υδραυλικές πρέσες , τα πλακίδια τσιμέντου, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, παραγόταν χωρίς την χρήση του πηλού και φούρνου όπως τα κεραμικά. Το πλακίδιο τσιμέντου εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στο νότιο τμήμα της Γαλλίας. Πολλές πηγές αναφέρουν ότι η πρώτη παραγωγή έγιναν κοντά στο πρώτο της εργοστάσιο τσιμέντου Portland της χώρας. Στις αρχές του 20ου αι. , τα πλακίδια ήταν πολύ δημοφιλή στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες και θεωρήθηκαν high-end δαπέδου. Χρησιμοποιήθηκε σε χιλιάδες δημόσια κτίρια και παλάτια. Η δημοτικότητά τους άρχισε να φθίνει στις ΗΠΑ κάποια στιγμή μεταξύ του 1920 και του '30, το ίδιο και στην Ευρώπη και μόλις άρχισε να κάνει επιστροφή στη δεκαετία του '90.

Η κατασκευή τους

Τα πλακάκια τσιμέντου γίνονται με το χέρι, ένα κάθε φορά χρησιμοποιώντας ένα μεταλλικό καλούπι, χρωστικές ουσίες, τσιμέντο και λεπτόκοκκα αδρανή υλικά με χειροκίνητη ή υδραυλική πρέσα. Δεν υπάρχει βερνίκι και δεν χρησιμοποιείται φούρνος όπως στα κεραμικά. Τα πλακάκια τσιμέντου στεγνώνουν από την υγρασία τους φυσικά -όπως ακριβώς το κοινό τσιμέντο. Το μεταλικό καλούπι , που περιέχει το επιθυμητό μοτίβο είναι χειροποίητο. Το χρώμα που χρησιμοποιείται είναι ένα μείγμα υψηλής ποιότητας λευκό τσιμέντο Portland, μαρμαρόσκονη, ψιλή άμμο, και φυσική ορυκτή χρωστική ουσία. Τα χειροποίητα πλακάκια τσιμέντου είναι το καθένα απ αυτά μοναδικά έχουν μικρές ατέλειες στη διάρκεια της κατασκευής τους, που τους δίνουν το χαρακτήρα και βάθος. Υπάρχουν πολλοί κατασκευαστές πλακιδίων τσιμέντου παγκοσμίως, με εξαίρεση τις ΗΠΑ.

το μεταλλικό καλούπι

Στην Ελλάδα δυστυχώς έχουν μείνει δυό τρία εργαστήρια στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη, ενω μέχρι την δεκαετία του ΄50 τόσα είχε μόνο η γετονική μας Πάτρα . Ασχολούνται κυρίως με αποκαταστάσεις διατηρητέων σπάνια με νέα κτίρια.

Σε γενικές γραμμές, η κύρια διαφορά μεταξύ των κατασκευαστών είναι η πρέσα δηλ η υδραυλική μέθοδος που χρησιμοποιείται στην παραγωγή. Πολλές μικρές εταιρείες που απασχολούν ένα η περισσότερα χειροκίνητα υδραυλικά πιεστήρια στη διαδικασία. Η ποιότητα αυτών των πλακιδίων διαφέρει λόγω διαφορετικής πίεσης, η οποία επηρεάζει τα στρώματα τσιμέντου και την προσάρτηση των στρώμα χρωστικής ουσίας.

Μεγαλύτερες, σύγχρονες κατασκευαστές χρησιμοποιούν ηλεκτροκίνητες υδραυλικές πρέσες που παράγουν ένα σταθερό αλλά και υψηλής ποιότητας προϊόν. Η υψηλότερη πίεση (1.500 PSI η 100 bar) επιτρέπει σε παχύτερο στρώμα χρωστικής να είναι ενσωματωμένο στο στρώμα του τσιμέντου, η οποία κάνει το πλακίδιο με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Το στρώμα χρωστικής συνιστάται να είναι 3-4 mm. Μια άλλη διαφορά σε κατασκευαστές είναι το περιεχόμενο των χρησιμοποιούμενων χρωστικών ουσιών . Υψηλής ποιότητας παραγωγοί χρησιμοποιούν χρωστικές με βάση τα ορυκτά. Τα άλλα εξασθενίζουν με την ηλικία και έχουν μια κάποια φυσιολογική φθορά.

Ένα άλλο ζήτημα είναι το στέγνωμα. Τα πλακάκια θα πρέπει να εντελώς στεγνά πριν από την εγκατάσταση. 2-4 εβδομάδες αρκούν ανάλογα εποχή.

Τα στρώματα

Πρώτο στρώμα:

Το στρώμα ή το πρόσωπο των πλακιδίων είναι ένα μείγμα ιδιαίτερα ανθεκτικού άσπρου τσιμέντου του Πόρτλαντ, κονιοποιημένων άσπρων μαρμάρων (μαρμαρόσκονη) και φυσικών χρωστικών ουσιών. Η αντοχή, το χρώμα και η φωτεινότητα στηρίζονται στην ποιότητα αυτού του στρώματος. Το αποτέλεσμα δίνει στο προϊόν μια φυσική επιφάνεια και μπορεί να γυαλιστεί και να βερνικωθεί.

Δεύτερο στρώμα:

Είναι ένα κονίαμα φτιαγμένο από λεπτή άμμο και υψηλής αντοχής τσιμέντο. Για την κατασκευή , αυτό το κονίαμα εφαρμόζεται ως βάση και ενισχύει το πρώτο στρώμα, και

παρέχει τη δυνατότητα να αντισταθεί στα φορτία συμπίεσης.

Τρίτο στρώμα:

Είναι ένα πορώδες μείγμα με το απαραίτητο πάχος με τσιμεντο και χονδρή άμμο για τη περισσότερο δύναμη σε θραύση πριν και μετά από την εγκατάσταση.

Ένα καλό πλακάκι πρέπει να είναι συμπαγές & αδιάβροχο, πράγμα το οποίο γίνεται με τη χρησιμοποίηση του μίγματος αυτού πλούσιων σε υψηλής ποιότητας τσιμέντο, που ολοκληρώνεται μηχανικά (πρεσάρεται) και κάτω από ψηλή πίεση.