Κουρασμένοι από τα επικίνδυνα κούρσα, τα ρισάλτα και τον διωγμό στο Ιόνιο Πέλαγος έψαξαν και βρήκαν «ταμπούρι και χωσιά» στο Μεσολόγγι. Παρέα με τους ολιγάριθμους ψαράδες η πόλη γεννήθηκε κι άρχισε να μεγαλώνει. Ο ριψοκίνδυνος χαρακτήρας , ο ηρωισμός κι η αυταπάρνηση αυτού του κόσμου έφτασε να γρ'αψει σπουδαίες σελίδες ιστορίας.
Η τάση της πόλης να αναπτύσσεται μέσα στα τείχη κι όχι έξω απ αυτά, έχει τις ρίζες της , την περιόδο εκείνη, γύρω στα 1600. Η ντόπια αρχιτεκτονική, η αρχιτεκτονική της λιμνοθάλασσας είχε τα δικό της χαρακτήρα – έμπνευση δημιουργική για πολλούς που γεννήθηκαν σ αυτόν τον τόπο.
.
Η τάση της πόλης να αναπτύσσεται μέσα στα τείχη κι όχι έξω απ αυτά, έχει τις ρίζες της , την περιόδο εκείνη, γύρω στα 1600. Η ντόπια αρχιτεκτονική, η αρχιτεκτονική της λιμνοθάλασσας είχε τα δικό της χαρακτήρα – έμπνευση δημιουργική για πολλούς που γεννήθηκαν σ αυτόν τον τόπο.
.
«Πέρασαν όμως οι καιροί».. 
Οχυρωμένοι πίσω από του μακριούς πέτρινους όγκους ακόμη και σήμερα συνθέτουν και επεκτείνουν τα σχεδιαγράμματα της πόλης τους με το βλέμα «εντός», αυξάνουν οικοδ. συντελεστές, προσηλωμένοι προς το Πατραϊκό! Προς την Θάλασσα! Η περιοχή έξω από τα τείχη φαντάζει απόμακρη, τους είναι αδιάφορη. Αντίθετα με άλλες ιστορικές πόλεις και ιστορικά κέντρα εδώ ο μετασχηματισμός – η καινούργια πόλη, γίνεται μέσα και πάνω στην παλιά. Δεν ενδιαφέρεται κανείς για τον βορρά. Δεν δίνουν σημασία στην σύνδεση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Η εσωστρέφεια σ όλο της μεγαλείο. Η διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς είναι άγνωστες λέξεις. Κάθε μέρα πέφτει κι από ένα πέτρινο κτίριο για να πάρει την θέση του ένα πανύψηλο από μπετόν. Και είναι λογικό, εφόσον αυτό πυροδοτείται από τους τοπικούς όρους δόμησης, που οι ίδιοι διαμόρφωσαν ( Σ.Δ. = 2, max. Ύψος = 15 μ.) υπέρ ιδίων συμφερόντων. Εκτός των τοιχών, -μα τι ειρωνεία - ο Σ.Δ. = 0,8, max. Ύψος = 7,5 μ .
Τα όρια της παλιάς πόλης χάθηκαν.
Η ταυτότητα της πόλης εξαφανίστηκε - κούρσεψαν! την ίδια τους την πόλη. Μαζί μ αυτή χωρίς να το συνειδητοποιούν κουρσεύουν και την ήρεμη λιμνοθάλασσα.
Η Επιβάρυνση της λιμνοθάλασσα από τα μπάζα, τις καταπατήσεις, την σχετικά πρόσφατη οικοπεδοποίηση των σάλτσινων, περιφρονεί τους πληθυσμούς που ζουν γύρω απ αυτή . ‘Ενα τεράστιο οικοσυστήμα αρχίζει να ανισορροπεί.
Πολλοί είναι εκείνοι που μιλάνε για την ελεύθερη διακίνηση, το υδρόθειο και τους τρόπους της εξυγίανσης των υδάτων χωρίς να υπολογίζουν τους σύγχρονους κουρσάρους.
Το στόμιο της λιμνοθάλασσας στενεύει, γέμισε από χώματα, τηγάνια, φραγμούς και μπλόκια ιχθυοτροφείων.
Η λιμνοθάλασσα άρχισε να «ταράσσεται» πραγματικά και το καθρέπτισμα του ουρανού μέσα σ αυτή να «θολώνει» επικίνδυνα.
Στα σχέδια φαίνεται η εξέλιξη της πόλης του Μεσολογγίου . Στό επάνω από το 1870 μέχρι το 1970 και στο κάτω απο το 1870 μέχρι σήμερα. Τα τείχη και η τάφρος είναι η τεθλασμένη στο πάνω σημείο . Σήμερα έχει απομέινη μόνο το 1/5 απ αυτά. Εκεί βρίσκεται και η πύλη που λειτουργεί ακόμη σαν είσοδος της πόλης. Τα όρια του αρχικού σχήματος που διαγράφονται από την χρωματισμένη επιφάνεια ήταν τα όρια με την λιμνοθάλλασα τότε.
Η προσαρμογή των σχεδίων δεν είναι τυχαία, έχει γίνει με μεγάλη ακρίβεια έτσι ώστε να ικανοποιεί ακόμη και μελλοντικούς μελετητές της εξέλιξης της ιστορίας της πόλης
